جهانگیر نصراشرفی گفت: در قدیم مداحان، سحرخوانها، مناجات‌خوانها،چاوش خوانها، تعزیه‌خوانها و ذاکرین و … همه موسیقی ردیف را می‌دانستند در حالی‌که امروز کمتر مداح، ذاکر و راوی به ردیف تسط دارد.
جهانگیر نصراشرفی پژوهشگر موسیقی در گفت‌وگو با خبرنگار موسیقی فارس در خصوص کمرنگ شدن پیوند الحان موسیقی آوازی با مداحی گفت: طی سه – چهار دهه گذشته تغییرات و تحولات گسترده‌ای در روند اجتماعی- اقتصادی ایران صورت گرفت و بسیاری از موضوعات و مفاهیمی که ما با عنوان موضوعات سنتی می‌شناختیم، دچار تغییر شد که بر اساس تغییر در نحوه نگرش، شیوه معیشت و مجموعه رفتارهای جامعه و خیلی از ساختارهایی که دارای قدمت بود و ما از آنها به عنوان رفتارهای با اصالت یاد می‌کنیم دستخوش تغییر شدند.
وی ادامه داد: در حال حاضر تمامی رسانه‌های موجود اعم از خارجی و حتی داخلی وقتی انواع موسیقی‌هایی را که هیچ ارتباطی با ساختار فرهنگی و موسیقایی ما ندارد، تبلیغ می‌کنند طبیعتا تأثیرگذار است و شکل و محتوای این موسیقی مذهبی را عوض می‌کند.
*موسیقی مذهبی از سنتی جدا نیست
این پژوهشگر موسیقی با بیان اینکه موسیقی و الحان مذهبی ما ناشی از موسیقی سنتی و یا قومی‌ماست، اظهار داشت: موسیقی که ما به عنوان موسیقی مذهبی و یا دینی -مذهبی می‌شناسیم چیزی جدا از موسیقی سنتی،ردیفی ، قومی و نواحی نیست.بر این اساس وقتی تمامی ساختارهای موسیقی قومی و ملی ما دستخوش تغییر شد، موسیقی مذهبی هم بالطبع دستخوش تغییر می‌شود.
وی با اشاره به استفاده موسیقی مذهبی از ردیف موسیقی سنتی ادامه داد: در تعزیه از گوشه‌هایی که مأخوذ از موسیقی ردیف بود،استفاده می‌شد.همچنین انواع سحری‌ها، مناجات خوانی‌ها، استغاصه‌ها و ندبه‌ها همه اینها مواردی بوده که از موسیقی سنتی و قومی ما ماخوذ بوده است .اما وقتی در حال حاضر موسیقی ملی ما(انواع موسیقی ردیفی ،نواحی یا موسیقی‌هایی که در سنت‌های فرهنگی ایران قابل تعریف است) دستخوش تغییر شده بالطبع موسیقی مذهبی هم که برداشتی از آنهاست دچار تغییر می‌شود و باعث از بین رفتن ساختارهای اصالت آمیز آنها می‌گردد.
*راویان موسیقی مذهبی ردیف را از تعزیه‌خوانان یاد می‌گرفتند
وی با اشاره به آموزش مداحان در گذشته بر اساس موسیقی ردیف دستگاهی گفت:مداحان و اساسا ذاکرین ، مجریان و راویان موسیقی مذهبی در گذشته به موسیقی ردیف یا به موسیقی قومی زادبوم خودشان آشنا بودند و آن را کاملا می‌شناختند و اجرا می‌کردند که البته ممکن است آموزش آنها به طرق مختلف صورت گیرد مثلا در گذشته خیلی از راویان موسیقی مذهبی که به ردیف واقعا مسلط بودند و خودشان ردیف‌دان‌های بزرگی بودند از کودکی در گروه‌های تعزیه حضور داشتند و از طریق تعزیه خوان‌های قدیمی ردیف را یاد می‌گرفتند.
نصر اشرفی ادامه داد: خیلی از ردیف‌دان‌ها به شیوه‌های کلاسیکی که در ایران متداول بوده ردیف را فرا می‌گرفتند و الحان و نغماتی را که به عنوان موسیقی مذهبی ارائه می‌دادند مأخوذ از ردیف بوده ، بر این اساس باید گفت که راویان موسیقی مذهبی اعم از مداح‌ها، سحرخوانها،مناجات‌خوانها،چاوش خوانها، تعزیه‌خوانها و ذاکرین و …. همه موسیقی ردیف را می‌دانستند و این چیزی است که امروز تقریبا استثناء است یعنی امروز کمتر مداح، ذاکر و راوی موسیقی مذهبی به ردیف تسط دارد.
*موسیقی مذهبی و سنتی ساختار و فرم یکسان دارند
این پژوهشگر موسیقی در ادامه یادآور شد: موسیقی سنتی و موسیقی مذهبی دو موضوع جداگانه نیستند. در حقیقت موسیقی مذهبی به این معنی موسیقی مذهبی است که از مضامین خاص مذهبی برخوردار است و یا در مناسبت‌های ویژه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد در غیر این صورت موسیقی مذهبی چیزی غیر از موسیقی ردیفی یا سنتی ما نیست.البته موسیقی سنتی هم چیزی غیر از موسیقی مذهبی ما نیست.
وی ادامه داد: این دو موسیقی از نظر ساختار و فرم یکی هستند و تنها چیزی که موجب لقب دادن مذهبی به برخی الحان می‌شود این است که یا برخی متن‌ها خود دارای مضامین مذهبی هستند و یا به دلیل کاربرد مستمر در مناسبت‌های خاص مذهبی به الحان مذهبی و موسیقی مذهبی مشهور می‌شوند.
نصر اشرفی بیان داشت: اکثر خوانندگان و هنرمندان دوره قاجار مثل احمدخان ساوه‌ای هم راوی موسیقی مذهبی و هم راوی ردیف بودند. به عبارت دیگر این افراد در ایام مذهبی لحن‌های مذهبی را و در ایام غیرمذهبی، ردیف را می‌خواندند.همچنین همه خواننده‌های برجسته و شاخص قاجاریه و اوایل پهلوی اول بدون استثناء علاوه بر اینکه اذان، مناجات و… می‌گفتند و ردیف هم می‌خواندند.
این پژوهشگر در خصوص استفاده از الحان غیرسنتی در مداحی اظهار داشت: شرایط فرهنگی کشور به سمتی رفته که امروزه بسیاری از ساختارهای فرهنگ ملی و فرهنگ کلاسیک ما که به اشتباه به عنوان فرهنگ سنتی از آنها نام برده می‌شود دستخوش تغییراتی شده که به دنبال آن کم کم یک فرهنگ بی‌هویتی جایگزین آن می‌شود.
*استفاده از ۷ دستگاه موسیقی در مداحی‌ها
نصر اشرفی در ادامه با بیان اینکه همه دستگاه‌ها در مراسم عزاداری مورد استفاده قرار می‌گیرند، اظهار داشت: در تعزیه‌خوانی‌های ایران ۷ دستگاه موسیقی ایران کامل استفاده می‌شود البته استفاده آن به مناطق کشور هم بستگی دارد مثلا دستگاه شور رواج بیشتری دارد .
وی ادامه داد: در مناجات خوانی‌ها از دشتی، شور، اصفهان و همایون استفاده می‌شود و نوحه‌های عزاداری در چهارگاه، بیات ترک و سه گاه است که به عقیده من نمی‌توان میزانی برای آنها قائل شد.
* ایران گسترده‌ترین نوع موسیقی مذهبی را در خاورمیانه دارد
این پژوهشگر موسیقی در خاتمه خاطر نشان کرد: از دوره صفویه به بعد ما در ایران گسترده‌ترین نوع موسیقی اسلامی را داریم ،در واقع در مجموعه خاورمیانه کشور ایران گسترده‌ترین نوع موسیقی مذهبی را دارد و از هیچ نظر قابل مقایسه با سایر کشورها نیست.
وی افزود: به عقیده من موسیقی مذهبی در ایران یکی از گسترده‌ترین انواع موسیقی به لحاظ محتوایی و مفهومی است و یکی از گسترده‌ترین و متنوع‌ترین انواع موسیقی از نظر کمی و کیفی در تمام خاورمیانه محسوب می‌شود.
تبیان
راويان موسيقي مذهبي به رديف تسلط ندارند
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر