می‌گویند بال زدن پروانه‌ای در چین می‌تواند موجب طوفانی در برزیل شود. برای دانشمندان این یعنی اثر پروانه‌ای که ابتدا در سال ۱۹۵۲در داستان آوای تندر اثر ری‌بردبری به آن اشاره شد. اهالی موسیقی نیز پدیده مشابهی به نام رزونانس را می‌شناسند که طی آن هر یک از سیم‌های ساز یا اجسام دیگر چنانچه از ویژگی‌های فیزیکی مشابهی برخوردار باشند با لرزش یکی، دیگری نیز ارتعاش پیدا می‌کند.
برای ما ایرانی‌ها اما این پدیده یاد‌آور منارجنبان اصفهان است؛ مناره‌ای که با حرکت یکی، دیگری نیز می‌جنبد. این مناره‌ها در دوران تیموریان ساخته شده و به زبانی برگرفته از معماری و عرفان ایرانی اسلامی می‌گوید هر حرکتی در مختصات شخصی ما می‌تواند موجب حرکت دیگری در مختصاتی دیگر باشد.
برای مشاهده عینی این پدیده باید به قریه کارلادان رفت؛ جایی در مسیر اصفهان به نجف‌آباد و بر مزار عارفی به نام عموعبدالله کارلادانی که روی مزارش سال ۷۱۶هجری حک شده است.
ایوان منارجنبان به سبک مغول ساخته شده اما شکل مناره‌ها نشان می‌دهد که آنها را اواخر دوره‌صفویه به ایوان اضافه کرده‌اند. هر مناره نیز دارای پهنای ۹متری و بلندی ۱۷متری است و بنابر دانش معماری بر اثر پدیده تشدید یا دوپلر، تکان دادن یکی موجب حرکت دیگری می‌شود. ایوان بنا به سبک مغول ساخته شده‌است و از آن دوره کاشیکاری‌هایی هم دارد. این بنا با کاشی‌های لاجوردی رنگ به شکل ستاره چهارپر و شکل‌های دیگری شامل کثیرالاضلاع‌های فیروزه‌ای رنگ مزین شده است بنابراین افزون بر شگفتی معماری‌اش نشانه‌های بسیاری از زیبایی می‌توان در آن یافت.
مقبره “عمر عبدالله بن محمد بن گورکانی” از زاهدان و صالحان قرن هشتم هجری، در قسمت زیرین این بنا قرار گرفته به جز سنگ قبر منصوب به او اطلاعات دیگری از وی در دست نیست. اما مردمی بومی این منطقه بر این عقیده هستند که منارجنبان به احترام این عارف بر روی مقبره اش احداث شده است. با وفات شیخ زاهد در ذیحجه سال ۷۱۶ هجری قمری، این بنا که در آغاز تنها ایرانی بوده است، ساخته شده و بعدها دو مناره معروف مناجنبان را به ساختمان آن افزودند.
چرا می لرزد؟
تکان خوردن مناره‌های این بنا تا مدت‌ها برای دانشمندان پرسش برانگیز بود. معماری اسرار آمیز این بنا برای بسیاری هنوز هم در هاله ابهام باقی مانده و کسی توجیه دقیقی از این لرزش های پی در پی دو بنای آجری و سنگی ندارد.
منطقی‌ترین علتی که برای تکان خوردن مناره‌ها وجود دارد، پدیده فیزیکی تشدید یا پدیده رزونانس است. چون مناره‌ها سبک معماری مشابهی دارند، تکان خوردن یکی روی دیگری اثر می‌گذارد. نکته جالب در این بنای تاریخی آن است که با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان به لرزه درمی‌آید.
حمید شاهین پور، سرپرست کمیته پژوهشی انجمن فناوری های بومی ایران، تصمیم گرفت علت ارتعاشات این بنا را با فرمول های دینامیکی پیدا کند. پژوهش شاهین پور با تمام فرمول های پیچیده و آزمایشگاهی اش منجر به رسیدن به این نتیجه شد که: «هنگامی که دو نخ مشابه با طول مساوی داشته باشیم و انتهای این نخ ها را به یک نخ افقی ببندیم دو آونگ کاملا مشابه حاصل می شود. حال اگر یکی از نخ ها به نوسان در آید دیگری هم شروع به نوسان می کند. اما اگر یکی از نخها بلندتر شود در صورت نوسان، نخ دیگر دچار نوسان نمی شود.
حال اگر وزن یکی با دیگری متفاوت باشد باز هم نوسان یکی منجر به اختلال در نوسان دیگری می شود. بر همین اساس می توان نتیجه گرفت که، ارتعاش یک مناره می تواند به مناره های بعدی هم منتقل شود.» پیش از شاهین پور افرادی دیگری هم درباره منارجنبان کار کرده اند اما تا کنون کسی، کار آزمایشگاهی روی این بنا انجام نداده بود. شاهین پور تمام منارجنبان های ساخته شده در دنیا را متعلق به فرهنگ ایرانی اسلامی می داند. جالب است بدانید منار جنبان های دنیا در یک دوره زمانی سی ساله دوره تیموریان ساخته شده اند.
باشگاه خبرنگاران
ستونی که همه جا را می لرزاند ،تصاویر
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر